Entrevista a Iria Collazo

En Tirán, no mesmo contorno inspirador da novela Como unha áncora, entrevistamos a Iria Collazo na presentación do seu libro na parroquia. Na obra, que esgotou xa a súa 2ª edición, aparecen personaxes, feitos e lendas que poderían formar parte da historia das xentes de Tirán pero que tamén poderían formar parte dos habitantes de calquera outro lugar de Galicia.

Na xénese deste libro está un intento, por parte da autora, de falar dun naufraxio histórico en Moaña, o Ave del Mar, que sementou a desgraza en moitos fogares, pero tamén de dotar de voz aos desposuídos, á xente humilde e aos perdedores da Guerra Civil. É a súa persoal homenaxe a toda esa xente e á súa propia bisavoa Jesusa, muller do alcalde republicano, que padeceu a persecución constante dos falanxistas e de todo tipo de humillacións.



1.- A túa novela fala dun naufraxio, o Arao do Mar nas Illas Sicas, a través da historia dos seus protagonistas. Por que elixiches esa temática?

Levo vivindo en Moaña desde que teño sete anos (nacín no concello de Barro, en Pontevedra) e aínda hoxe a visión do mar provoca en min profundas sensacións. O mar é unha vía de escape, é un horizonte. Para min estar rodeada de terra é coma estar náufraga, ou polo menos iso é o que sinto dun xeito inconsciente. Da ambivalencia do mar como doador de vida e de morte quixen falar nesta obra. A primeira vez que me contaron a historia do naufraxio do Ave del Mar foi sendo eu aínda unha nena recén chegada a Moaña O impacto que provocou en min esa historia permanece hoxe en día, e quixen facer unha homenaxe a eses traballadores do mar e ás súas familias, á veciñanza de Moaña que aínda se estremece ao recordar aquel naufraxio.

2.- O espazo no que se sitúa a novela é Tirán. Cal foi a razón desa elección?

Creo que a infancia é o noso refuxio, o vivido na infancia sempre vai ser o que provoque en nós as máis lúcidas e profundas sensacións... Tirán é un lugar dunha beleza sobrecolledora, e parécemo desde que cando era nena e adolescente paseaba polos seus carreiros, ía ao Niño do Corvo, subía ao monte do Castro ou miraba o mar desde o adro da igrexa. Coido que non lle ten nada que envexar a lugares das costas gregas, italianas ou croatas.

3.- A acción está sustentada por uns personaxes protagonistas amais dunha manchea de secundarios que se identifican coas xentes que habitaban calquera aldea mariñeira da nosa xeografía. Non obstante, resérvaslle un papel moi especial á cega...

Coido que o personaxe d'A Cegha é un dos máis traballados e téñolle un cariño especial. Ademais de servirme para representar a forza e o traballo inhumano que realizaron as mulleres na posguerra, teño que dicir que siña Amalia baséase nunha persoa que existiu realmente, que foi a miña bisavoa Jesusa. Ela foi a muller do derradeiro alcalde da República en Barro e sufriu na súa pel as humillacións e o agravio por parte dos falanxistas. Da historia de orgullo e dignidade da miña bisavoa e de tantas outras mulleres ás que a barbarie do franquismo calou á forza quixen formar parte neste libro.

4.- A través do punto de vista pódese apreciar un posicionamento claro cos desfavorecidos, coa xente humilde e traballadora e tamén cos perdedores da Guerra Civil. Sobre esta última incorporas un episodio especialmente duro no que non escatimas detalles. Por que esta narración tan explícita?

No libro intento devolverlles, na medida das miñas posibilidades, a voz roubada das mulleres e homes que viviron a persecución no franquismo. Ese capítulo é unha denuncia. Pretendeu ser un golpe directo ao corazón de quen o le.

5.- Sitúas a acción nun tempo determinado (a posguerra). O tempo foi consecuencia directa das eleccións anteriores ou, se acaso, había intención de retratar as xentes e a sociedade de entón?

O tempo foi consecuencia das dúas eleccións anteriores e intentei que a ambientación da historia fose o máis verosímil posible. Tendo en conta que eu non vivín esa época triste da nosa historia recente, baseeime sobre todo en relatos dos meus pais, tíos e avós. Por exemplo, a historia de Manuel morrendo co frío na escola ten un parecido máis que razoable coa infancia do meu pai; e as cartas de María desde Ludwisghafen tamén se semellan moito ás que miña nai tiña que escribir desde a emigración, sendo só unha adolescente.

6.- Con todo, a novela ten un punto fantástico, máxico un tanto sorprendente entre tanto realismo. Quixeches explicar esas crenzas ancestrais de episodios inexplicables racionalmente que se dan en Galicia?

Eu quixen escribir literatura fantástica, porque realmente é a literatura que a min máis me gusta ler. Con literatura fantástica inclúo aqueles libros que recollen todos eses feitos marabillosos cos que nos atopamos diariamente: casualidades sorprendentes ou encontros inesperados, reaccións inexplicables e misterios que non serán nunca desvelados. están á orde do día na literatura, e tamén na vida cotiá. Pero tamén son consciente da tradición milenaria da terra en que vivimos, pragada de lendas de mouras, pozos, e monstros mariños. Na novela fago referencia a algunhas delas, coma a da Lontra de Tirán.

7.- E falo cun punto de vista moi cinematográfico, moi visual. Ti tamén te consideras debedora do cine no que narras?
Quen escriba saberá que bebemos de todo o que nos rodea. E o cine e a televisión son moi inspiradores, ademais de outras obras literarias e do día a día, das relacións interpersoais, do que vemos e falamos. Moita xente me ten dito que hai algúns capítulos que son fortemente visuais, como por exemplo o capítulo inicial.

8.- Despois de todo, podemos falar tamén de que en toda a novela existe un trasfondo de amor moi claro. Eras consciente do seu peso na narración?
O amor éo todo, sigo crendo que é o amor o que move realmente o mundo, e non só os cartos ou o interese persoal. Chamádeme utópica, pero así o penso. Toda esta historia vén sendo, finalmente e desde a súa orixe, unha historia de amor entre dúas persoas que nace e medra con elas.

9.- Tes entre mans algún outro libro? E se é así, cando o vas publicar?
Estou a punto de publicar o meu 2º libro por volta do verán. Como unha áncora vai xa na 2ª edición e comeza a ser lectura recomendada nos institutos. Este segundo é máis fantástico pero espero que tamén guste.